کلیه‌ها یک جفت اندام لوبیا شکل در دو طرف ستون فقرات ، زیر دنده‌ها و پشت شکم هستند.کلیه چپ در حدود مهره های T۱۲ تا L۳ قرار دارد، در حالی که کلیه راست به دلیل جابجایی جزئی توسط کبدکمی پایین‌تر است. قسمت‌های بالای کلیه‌ها تا حدودی توسط دنده یازدهم و دوازدهم محافظت می‌شوند هر کلیه در مردان حدود ۱۲۵ تا ۱۷۵ گرم و در زنان ۱۱۵-۱۵۵ گرم وزن دارد. طول آنها حدود ۱۱ تا ۱۴ سانتی‌متر، عرض ۶ سانتی‌متر و ضخامت ۴ سانتی‌متر دارند و مستقیماً توسط یک کپسول فیبری متشکل از بافت پیوندی متراکم و نامنظم پوشیده شده‌اند که به حفظ شکل و محافظت از آنها کمک می‌کند(۳)
کار کلیه‌ها تصفیه خون است.کلیه‌های سالم حدود نیم فنجان خون را در هر دقیقه تصفیه کرده و آب و مواد زائد را در بدن به ادرار تبدیل می‌کنند. ادرار از راه دو لوله باریک به نام میزنای از هر کلیه وارد مثانه می‌شود. مثانه محل ذخیره ادرار است. خون به کلیه وارد می‌شود، مواد زائد جداشده و در صورت نیاز نمک، آب و مواد‌معدنی تنظیم می‌شود. خون تصفیه شده به بدن برگشته و ادرار در لگنچه کلیه که یک ساختار قیف شکل است جمع شده و از طریق لوله ای به نام میزنای به مثانه تخلیه می‌کند.
هر کلیه حدود یک میلیون فیلتر کوچک به نام نفرون دارد. نفرون ها شامل  شبکه لوله‌ای شکلی هستند به نام گلومرول که وظیفه اصلی تصفیه خون در آنها انجام می‌شود. ظریف بودن دیواره گلومرول‌ها موجب می‌شود که آب و مولکول‌های کوچک مانند سدیم از آن عبور کرده و مولکول‌های بزرگ مانند پروتئین و سلول های خونی در خون باقی بمانند. (۷)

پیشگیری و مراقبت از کلیه

-     عدم استفاده از دخانیات:

استعمال دخانیات می تواند بر داروهای مورد استفاده در درمان فشار خون بالا تأثیر بگذاردکه از دلایل اصلی بیماری‌های کلیه است. همچنین مصرف سیگار جریان خون را به اندام‌های مهمی مانند کلیه کند کرده و بیماری کلیه را بدتر کند.

-    مصرف الکل:
کلیه‌های مواد مضر را از خون فیلتر می‌کندکه یکی از این مواد الکل است. الکل برروی سلول‌های کلیه که کار فیلترینگ را انجام می‌دهند اثر می‌گذارد. همچنین عملکرد دیگر کلیه‌ها که تنظیم آب بدن است تحت تاثیر مصرف الکل قرار می‌گیرد. مصرف بیش از حد  الکل موجب کم آبی بدن شده  و همین امر برعملکرد طبیعی سلول‌ها و اندام‌ها از جمله کلیه‌ها تأثیر بگذارد.
مصرف الکل می‌تواند بر فشار خون نیز تأثیر بگذارد و موجب بالارفتن فشار خون در فرد شده و داروهای فشار خون بالا می توانند تحت تأثیر الکل قرار بگیرند. فشار خون بالا یک دلیل شایع در بیماری کلیوی است.

-     اضافه وزن و چاقی:
در افرادچاق، احتمال ابتلا به دیابت یا فشار خون بالا بیشتر است که از مهمترین دلایل بیماری کلیوی و نارسایی کلیه هستند

-    داشتن رژیم غذایی سالم:
مصرف مواد غذایی از گروههای مختلف بخصوص میوه و سبزیجات
مصرف غذاهای  دارای چربی و قند پایین
محدود کردن مصرف نمک در غذا:

رژیم‌های غذایی حاوی سدیم باعث افزایش فشار خون می‌شوند. فشار خون بالا به مرور زمان به کلیه‌ها آسیب می‌رساند و عامل اصلی نارسایی کلیه است.
توجه به برچسب مواد‌غذایی آماده و نیمه آماده و میزان کالری، چربی و سایر مواد از جمله سدیم و پتاسیم جدول 
حقایق تغذیه مواردی را که طبق قانون لازم است در مورد محصولات غذایی ذکر شود، نشان می‌دهد. برچسب‌های مواد غذایی می‌توانند به شما کمک کنند ببینید کدام غذاها بهترین گزینه برای رژیم غذایی شما هستند.
-    ورزش
حفظ وزن مناسب و فعالیت بدنی موجب کنترل فشار خون و کلسترول خون شده و از بسیاری از بیماری ها از جمله دیابت، بیماری‌های قلبی و کلیوی جلوگیری می‌کند

-    حفظ آب بدن
نوشیدن آب کافی و حفظ تعادل مایعات بدن می‌تواند عامل مهمی در جلوگیری از برخی بیماری‌ها مانند سنگ کلیه یا عفونت ادراری باشد. (۸)
 

علائم و نشانه‌های بیماری های کلیوی:
-    فشار خون بالا
-      تغییر درمیزان و تعداد دفعات ادرار
-    تغییر در رنگ و ظاهر ادرار (مانند ادرار متورم یا کف دار)
-    خون در ادرار
-    ورم در پاها، اطراف مچ پا یا اطراف چشم درد در ناحیه کلیه
-    خستگی، مشکل در خواب
-    از دست دادن اشتها
-    سردرد
-    تمرکز ضعیف
-    خارش
-    تنگی نفس
-    تهوع و استفراغ
-    بوی بد دهان و طعم فلزی در دهان
-    گرفتگی عضلات
-    سوزن سوزن شدن در انگشتان دست یا انگشتان پا

تشخیص بیماری های کلیوی
-    اندازه گیری فشار خون
-    آزمایش ادرار ( از نظر وجود خون و / یا آلبومین ، پروتئینی که توسط کلیه‌های آسیب دیده دفع می‌شود)
-    آزمایش خون (برای اندازه گیری مواردی مانند، کراتینین و اوره)
-    آزمایش تخمین میزان فیلتراسیون گلومرولی (eGFR) (که عملکرد کلیه را اندازه گیری می‌کند)
-    آزمایشات تصویربرداری (به عنوان مثال ، سونوگرافی یا سی تی اسکن برای جستجوی ناهنجاری یا سنگ در کلیه ها و مجاری ادراری) (۹)

بیماری‌های کلیه
-    پیلونفریت (عفونت لگنچه کلیه):
 پیلونفریت عفونت باکتریال لگنچه‌ها، توبولها و بافت بینابینی یک یا هر دو کلیه است این بیماری گاهی از کلیه منشا می‌گیرد مثلا در مورد سنگها، بدخیمی، هیدرنفروز یا ترومایی که مقاومت میزبان را کاهش می‌دهد، اما اکثر عفونت‌های کلیه ناشی از گسترش بیماری‌های عفونی در اندام‌های دیگر مانند مثانه است باکتری‌ها عمدتا از طریق از حالب به کلیه می‌روند، همچنین گردش خون و لنف نیز کانال‌هایی برای انتقال  میکروارگانیسم‌ها فراهم می‌آورد. پیلونفریت به دو صورت حاد و مزمن وجود دارد.(۴)
-    گلومرولونفریت:

گلومرولونفریت (GN) به معنی التهاب گلومرول‌ها است. گلومرول‌ها ساختارهایی در کلیه هستند که از عروق خونی تشکیل شده‌اند. این مجموعه از عروق، در فیلتر کردن و حذف مایعات اضافه از بدن به کلیه‌ها کمک می‌کنند. اگر گلومرول آسیب ببیند، کلیه‌ها نمی‌توانند به درستی کار کنند و فرد دچار نارسایی کلیه می‌شود. دو نوع گلومرولونفریت وجود دارد. گلومرولونفریت حاد التهابی است که به صورت ناگهانی رخ می‌دهد و گلومرولونفریت مزمن التهابی است که مکرر و طولانی مدت است. GN حاد می تواند از پاسخ بدن یه عفونت‌هایی مثل گلو درد یا آبسه دندان ایجاد شود. این فرایند و واکنش به عفونت، بر اثر ایجاد اختلال در سیستم ایمنی رخ می‌دهد، شکل مزمن از GN می تواند چند سال بدون علامت در بدن وجود داشته باشد. این نوع از گلومرولونفریت ممکن است منجر به آسیب غیر قابل برگشت به کلیه ها شود. اگر این بیماری بدون علائم بوده و ادامه پیدا کند نهایتا موجب تجزیه کلیه می شود (۶)

-    سنگ کلیه (نفرولیتاسیس):

مواد معدنی موجود در ادرار  می‌توانند تشکیل کریستال (سنگ) که اگر به اندازه کافی بزرگ شوند جریان ادرار را مسدود می‌کنندکه می‌تواند بسیار دردناک باشد. بیشتر سنگ‌های کلیوی به خودی خوددفع می‌شوند، اما برخی از آنها بسیار بزرگ هستند و نیاز به درمان دارند.(۴)

-    سندرم نفروتیک:

سندرم نفروتیک به عنوان تظاهری از بیماری گلومرولی به صورت پروتئینوری در حد نفروتیک و تریاد هیپوآلبومینمی، ادم، هیپرلیپیدمی و از دست دادن پروتئین در ادرار به میزان بالا شناخته می‌شود. پروتئینوری در حد نفروتیک به صورت دفع پروتئین بیش از ۴۰ میلیگرم به ازای هر مترمربع وزن بدن در ساعت یا نسبت پروتئین به کراتینین بیش از ۳-۲ به ۱ در اولین نمونه ادرار صبحگاهی تعریف می‌شود.(۲)

-    بیماری کلیه پلی کیستیک: یک بیماری ژنتیکی که منجر به کیست های بزرگ در هر دو کلیه می‌شود و فعالیت آنها را مختل می‌کند.
-    نارسایی حاد کلیوی (نارسایی کلیه): مختل شدن ناگهانی عملکرد کلیه های که می تواند به علت. کم آبی، انسداد در مجاری ادراری یا آسیب کلیه ایجاد شود که این شرایط ممکن است برگشت پذیر باشد.(۴)
-    نارسایی مزمن کلیه:  اصطلاح نارسائی مزمن کلیه (crf ) به از بین رفتن پیشرونده وغیر قابل برگشت عملکرد کلیه گفته می‌شود .این نارسایی پیشرونده با افزایش پلکانی غلظت کراتینین سرم به موازات کاهش  فیلتر اسیون گلومردلی  مشخص می‌شود. بطور کلی هدف در درمان مدرن برقراری درمان جایگزین کلیه بوسیله دیالیز یا پیوند کلیه است .
-    بیماری کلیوی مرحله نهایی (ESRD): مرحله آخر بیماری کلیوی ESRD  - مرحله نهایی نارسائی مزمن کلیه است. وقتی اتفاق می‌افتد که کمتر از ۱۰%عملکرد نفرون‌ها باقی باشد. تمام عملکردهای نرمال تنظیم، ترشحی و هورمونی کلیه، شدیداً آسیب می‌بینند ESRD  با افزایش BUN و کراتین خون و عدم تعادل الکترویتی مشخص می‌شود وقتیکه بیمار این نقطه می‌رسد معمولاً دیالیز لازم است. (۱)
-    نکروز پاپیلری: آسیب جدید به کلیه‌ها می‌تواند موجب نکروز  بافت شده  و انسداد مجاری کلیه به علت بافت‌های نکروز شود که در صورت عدم درمان، آسیب ناشی از آن می‌تواند منجر به نارسایی کلیوی شود.
-    نفروپاتی دیابتی:افزایش قند خون در بیماران دیابتی می‌تواند به تدریج به کلیه‌ها آسیب می رساند و درنهایت باعث بیماری مزمن کلیه می‌شود. حالتی که ممکن است بر اثر وجود پروتئین در ادرار (سندرم نفروتیک) نیز پدید آید.
-    نفروپاتی فشار خون بالا: آسیب کلیه ناشی از فشار خون بالا در نهایت منجر نارسایی مزمن کلیوی خواهد شد.
-     سرطان کلیه: کارسینومای سلول کلیوی شایعترین  نوع سرطان در کلیه است. استعمال سیگار شایعترین علت سرطان کلیه است.
-    نفریت بینابینی: التهاب بافت همبند داخل کلیه، که اغلب باعث نارسایی حاد کلیوی می‌شود. واکنش‌های آلرژیک و عوارض دارویی علل معمول آن هستند.
-    بیماری تغییرات میکروسکوپیک: نوعی سندرم نفروتیک است که در آن سلول‌های کلیوی تقریباً طبیعی در زیر میکروسکوپ به نظر می‌رسند. این بیماری می‌تواند باعث تورم قابل توجه پا (ورم) شود. در درمان این بیماری ار استروئیدها استفاده می‌شود.
-    دیابت نفروژنیک بیضه: کلیه‌ها توانایی تمرکز ادرار را از دست می‌دهند، معمولاً به دلیل واکنش دارویی. اگرچه به ندرت خطرناک است، اما دیابت مایع باعث تشنگی مداوم و تکرر ادرار می‌شود.
کیست کلیه: فضای خالی از کلیه است که اغلب براثر افزایش سن در افراد رخ می‌دهد و تقریباً هیچ وقت مشکلی ایجاد نمی‌کنند. کیست‌ها و توده‌های پیچیده می‌توانند سرطانی باشند.(۴)

درمان بیماری های کلیوی:

درمان بیماری های کلیوی می تواند شامل موارد زیر باشد:
-    داروهای کنترل فشار خون بالا که در ابتدا ممکن است عملکرد کلیه را کاهش داده و سطح الکترولیت را تغییر دهند به همین دلیل درابتدا ممکن است نیاز به آزمایش خون مکرر برای بررسی عملکرد کلیه و سطح الکترولیت‌های خون باشد. همچنین تجویز داروهای مدر(ادرار آور) و رژیم غذایی کم نمک نیز ممکن است توصیه گردد.
-    داروهای پایین آورنده سطح کلسترول. موسوم به استاتین. مبتلایان به بیماری مزمن کلیه اغلب سطح کلسترول بد زیادی را تجربه می‌کنند که این امر می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
-    داروهایی برای درمان کم خونی. در شرایط خاص، پزشک ممکن است مکمل‌های هورمون اریتروپویتین، گاهی همراه با آهن اضافه شده را توصیه کند. اریتروپویتین در تولید گلبول‌های قرمز بیشتر کمک می‌کند، که ممکن است خستگی و ضعف مربوط به کم خونی را تسکین دهد
-    داروها برای کاهشن تورم: داروهایی به نام دیورتیک ( ادرار آور) می توانند به حفظ تعادل مایعات در بدن کمک کنند.
-    داروهایی برای محافظت از استخوانهای: پزشک ممکن است مکمل‌‌های کلسیم و ویتامین D را برای جلوگیری از ضعف استخوان‌ها تجویز کند و خطر شکستگی را کاهش دهد. همچنین ممکن است از داروهایی با عنوان اتصال دهنده فسفات برای کاهش مقدار فسفات موجود در خون خود استفاده کرده و رگ‌های خونی خود را از آسیب رسوب‌های کلسیم (کلسیفیکاسیون) محافظت کند.
-    رژیم کم پروتئین برای به حداقل رساندن مواد زاید در خون. همانطور که بدن پروتئین را از مواد غذایی فرآوری می کند، موادزائدی را تولید می‌کند که  از راه کلیه‌های دفع می‌شوند. برای کاهش میزان کار کلیه‌ها بهتر است پروتئین کمتری مصرف شود.

-    درمان بیماری کلیوی مرحله نهایی

اگر کلیه ها به تنهایی قادر به تصفیه مواد زائد و تنظیم مایعات بدن نباشند در مرحله نارسایی کامل یا تقریباً  کامل کلیوی را قرار دارند، در این مرحله فرد نیازمند دیالیز و یا کاندید پیوند کلیه می‌باشد
-     همودیالیز : یک دستگاه مواد زائد و مایعات اضافی را از خون فیلتر می‌کند. در دیالیز صفاقی ، یک لوله نازک (کاتتر) که در شکم وارد شده ، حفره شکمی را با یک محلول دیالیز مواد زائد و مایعات اضافی راجذب می‌کند پر می‌شود. پس از مدت زمانی، محلول دیالیز از بدن تخلیه می‌شود و مواد زائد را با خود حمل می‌کند.
-    پیوند کلیه: پیوند کلیه شامل جراحی قرار دادن یک کلیه سالم از یک اهدا کننده به بدن شماست. کلیه‌های پیوند یافته می‌توانند از اهدا کنندگان متوفی یا زنده باشند. فرد باید برای بقیه عمر خود داروهایی مصرف کند تا از پس زدن عضو جدید توسط بدن جدید جلوگیری کند. بعد پیوند کلیه فرد دیگر نیازی به دیالیز ندارد، برای برخی از افرادی که دیالیز یا پیوند کلیه را انتخاب نمی‌کنند ، گزینه سوم درمان نارسایی کلیه با اقدامات محافظه کارانه است. با این حال ، هنگامی که نارسایی کامل کلیه دارید، به طور کلی امید به زندگی فقط چند ماه خواهد بود
درمان های بالقوه آینده
پزشکی احیا کننده این پتانسیل را دارد که به طور کامل بتواند بافت ها و اندام های آسیب دیده را بهبود ببخشد  و راه حل هایی را برای افرادی که شرایطی دارند که امروزه فراتر از ترمیم است ، راه حل و امید ارائه دهد.
رویکردهای پزشکی ترمیمی شامل موارد زیر است:
-    تقویت توانایی طبیعی بدن در ترمیم خود
-    استفاده از سلولها، بافتها یا اندام‌های سالم از یک اهدا کننده زنده یا درگذشته برای جایگزینی سلول‌های آسیب دیده
-    تزریق انواع خاص سلول یا فرآورده های سلولی به بافت ها یا اندام‌های بیمار برای بازگرداندن عملکرد بافت و اندام
برای مبتلایان به بیماری مزمن کلیه، روش‌های پزشکی ترمیمی ممکن است در آینده توسعه یابد تا به پیشرفت آهسته بیماری کمک کند.(۱۰)