دفاعیه دکتری در دانشکده معماری و شهرسازی

یاوررستم زاده (دانشجوی دوره دکتری دانشکده معماری و شهرسازی)، بیست و نهم مهرماه 1398 از رساله دکتری خود با عنوان «ارزیابی طراحی معماری مسکن روستایی پس از سانحه از منظر بهره برداران؛ مطالعه موردی روستای کنزق» دفاع می کند.
چکیده این رساله که راهنمایی آن را دکتر فاطمه مهدیزاده سراج بر عهده داشته اند، به شرح زیر است:

چکیده

 اهمیت معماری مسکن روستایی در ارتباط مستقیم با ابعاد زندگی روستایی است. در قرن اخیر، سوانح موجب آسیب­های فراوانی به مسکن روستایی شده است که هر بار حجم زیادی از منابع و سرمایه­های ملی صرف ساخت سریع آن‌ها می­شود و لذا شناخت عمیق طراح از نیاز های روستائیان، موجب طرح معماری مسکن مطلوبتر برای بهره برداران خواهد شد.
مسئله: مشکل و مسئله طرح های معماری مسکن روستایی پس از سوانح، از آنجا شروع می شود که مطابق نحوه زندگی و بر طرف کننده نیاز ها و خواسته بهره برداران نیست. لذا ساخت مسکنی که علاوه بر مقاومت لازم در پاسخگویی به نیازهای جدید ساکنان خود، واجد ارزش‌های هویتی بوده و مبتنی بر الگوهای بومی مسکن روستایی باشدحائز اهمیت است. اغلب با وقوع سوانح گوناگون در مناطق روستایی کشور، تلاش های بسیاری از سوی مدیران و مسئولین در جهت بازسازی این روستاها انجام گردیده است. اما فارغ از کمیت این تلاش­ها در بازسازی روستاها، به نظر می­رسد برخورد بنیادی و عمیقی با معیارهای فرهنگی، اجتماعی، معیشتی و اقتصادی و در نتیجه مسکن روستاییان نمی­شود و در نتیجه بازسازی مسکن روستایی پس از تخریب گسترده روستاها در زلزله های چند سال اخیر ایران، نشان از شکست و یا نارضایتی در اکثر موارد در بین زلزله زدگان است.
هدف: هدف این پژوهش ارزیابی و استخراج عوامل موثر برطراحی معماری مسکن روستایی بعد از سانحه از منظر روستائیان یا بهره برداران می باشد.
روش تحقیق: در این پژوهش، از روش تحقیق کیو استفاده شده است و لذا جهت دستیابی به این ارزیابی، از نظرات بهره برداران و مشارکت واقعی ذینفان، با توجه به ذهنیت ساکنین روستای مطالعه موردی (کنزق) به منظور آگاهی از وجوه و عوامل تأثیرگذار بر طرح معماری مسکن ساخته شده بعد از سانحه، وجهه همت و دقت قرار گرفت. در روند انجام تحقیق، ذهنیت روستاییان و دغدغه های بهره برداران واقعی از خانه ­هایی که بعد از سانحه زلزله در مدت 22 سال در آن سکونت داشته اند مورد ارزیابی قرار گرفت.. طی استخراج گزاره­ها و مرتب­سازی آنها توسط خود بهره برداران و مخاطبین روستای کنزق، در نهایت نتایج آماری در نرم­افزار SPSS، مورد تحلیل و تفسیر لازم قرار گرفتند.
نتایج: ارزیابی ذهنیت ساکنان روستای کنزق شامل این موارد بود: الف ) بهره برداران از مسکن در روستای کنزق در مورد بافت روستای خودشان در 5 موضوع اظهار نظر داشته اند: 1-همجواری ها  2- کاربریهای بافت  3- تسهیلات روستایی  4- معابر و فضاهای عمومی  5- مکان یابی. ب ) موارد مطرح در موضوع مسکن و خانه : بهره برداران از مسکن در روستای کنزق در 4 زمینه اظهار نظر کرده اند که محتوای آنها در زمینه : 1- طراحی ) با دسته بندی در چهار حوزه :  انعطاف پذیری، مدیریت مصرف انرژی، فرم، تبیین جزء فضاها و جانمایی فضاها(  2- معیشت 3- کیفیت ساخت 4- اقتصاد و هزینه می باشد. نکته حائز اهمیت در ابزار تحقیق بکار رفته این است که جداول مرتب سازی و بازمرتب سازی حتی طیف و میزان موافقت و یا مخالفت با  تک تک گزاره های مستخرج از جامعه آماری روستای کنزق را هم به بطور شفاف و بدون کوچکترین دخالت و تاثیر محقق به نمایش می گذارد . لذا طراح مسکن روستایی با استفاده از شناخت عمیق تر بهره برداران و مشارکت دادن روستاییان از این منظر در فرایند طراحی، می‌تواند با تحلیل و مقایسه نظرات بهره برداران در جهت درک نیازها و خواسته‌های حقیقی آنها و اعمال آن در طرح معماری در روند طراحی خصوصا معماری پس از سانحه ، موجبات ارتقای رضایتمندی و موفقیت در امر طراحی معماری مسکن بعد از سانحه از منظر بهره برداران را فراهم سازد.
 
واژه‌های کلیدی :  ارزیابی، طراحی معماری مسکن، روستای کنزق، روش تحقیق کیو و مشارکت مردم
 Sapp.ir/iust_iran