گفتگو با دارنده مدال طلای المپیاد دانشجویی

  در جلسه اول آبان ماه سال 1387 هیأت رییسه دانشگاه از رضا انتظاری ملکی دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی کامپیوتر و دارنده مدال طلای المپیاد دانشجویی مهندسی کامپیوتر در سال 86 تقدیر شده و از تلاشهای ایشان تشکر بعمل آمد. (لینک خبر) به همین بهانه مصاحبه‌ای را بااین دانشجوی المپیادی که اکنون دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد مهندسی کامپیوتر دانشگاه است انجام داده‌ایم که عینا تقدیم می گردد:

  • لطفا خودتان را معرفی کنید. 

  رضا انتظاری ملکی هستم. در 22 آذر 64 در شهرستان ملکان از شهرهای استان آذربایجان شرقی بدنیا آمدم. تحصیلات قبل از دانشگاه خود را در همین شهر و با کسب رتبه ممتازی به پایان بردم. از جمله موفقیت هایم؛ کسب رتبه اول در مسابقات علمی هر دو مقطع راهنمایی و دبیرستان در سطح منطقه، احراز رتبه اول در دوره تحصیلی متوسطه با معدل 19/ 19است و دوره پیش دانشگاهی با معدل 67/19. کسب رتبه 30 در منطقه3 در کنکور سراسری 82 و قبولی در رشته مهندسی کامپیوتر گرایش نرم‌افزار دانشگاه علم وصنعت ایران. کسب عنوان ورودی برتر دانشگاه علم وصنعت ایران در سال 82 . کسب بالاترین معدل کل در چهار نیمسال تحصیلی متوالی از سال 82 تا 86 و بالاخره کسب مدال طلای دوازدهمین المپیاد دانشجویی کل کشور در سال 86 در رشته مهندسی کامپیوتر و بالاخره در حال حاضر نیز در مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی کامپیوتر دانشگاه علم وصنعت ایران مشغول به تحصیل می‌باشم.

  •  چند خواهر و برادر دارید؟

  دو خواهر دارم، برادرم ندارم. هر دو خواهرم لیسانس هستند و دبیر ریاضی دبیرستان می‌باشند.

•  از سطح تحصیلات پدر و مادر و شغل ایشان بگویید؟

  مادرم دیپلمه و خانه‌دار است پدرم نیز با تحصیلات لیسانس ریاضی دبیر می‌باشد.

•   از چه زمانی و توسط چه کسی با کامپیوتر آشنا شدید؟

  من از دوره دبیرستان با کامپیوتر (البته در حد کار با کامپیوتر و برنامه­نویسی ساده) آشنا شدم ولی با علم کامپیوتر و مهندسی کامپیوتر بیشتر در دانشگاه شناخت پیدا کردم. دراین زمینه نیز پدرم مشوق اصلی من بود.

•  در دانشگاه چه کسی بیشترین نقش را در پیشرفت شما داشته است؟

  اگر بخواهیم از حمایت‌های معنوی بگوییم خانواده و مخصوصاً پدر و مادرم بیشترین نقش را داشته‌اند اما از لحاظ علمی، استفاده از کلاس‌های اساتید محترم دانشکده مهندسی کامپیوتر مهمترین عامل موفقیت من بود.

•  علت علاقه‌مندی شما به رشته مهندسی کامپیوتر چیست؟

  بیشترین علاقه­ی من به بحث الگوریتم و ریاضیات در کامپیوتر هست. نمی­دانم چرا ولی با حل کردن مسئله و پیدا کردن و تحلیل الگوریتم برای مسائل حال می­کنم!

•   برای شرکت در المپیاد امکانات خاصی را در اختیار داشتید؟   نه. هیچ امکاناتی. فقط خودم درس خواندم. حتی در دانشکده نیز جو المپیاد نبود و خیلی از دانشجویان از نحوه برگزاری و حتی زمان آن نیز اطلاع نداشتند. البته بعد از سالی که ما المپیاد دادیم، در دانشکده ارزش و بهای بیشتری به المپیاد داده می­شود و خود دانشجویان نیز علاقه­ی بیشتری به این موضوع نشان می­دهند و همیشه در مورد المپیاد، نحوه برگزاری و چگونگی موفقیت در آن، از من سوال می­پرسند که این نشان دهنده حساسیت دانشجویان به المپیاد و موفقیت در آن است.

•  به نظر شما تحصیلات دانشگاهی چه میزان در موفقیت شما در المپیاد تاثیر داشته است؟ و چه راهکارهایی را برای تاثیرگذاری بیشتر پیشنهاد می‌کنید؟

  درکل سوال­های مطرح شده در المپیادهای دانشجویی از دروس مقطع کارشناسی است و اگر یک دانشجو درسی را با یک استادِ مجرب گذرانده و در طول ترم نیز آن درس را خوب خوانده باشد و روی مباحث موجود تسلط کافی داشته باشد، هم درالمپیاد و هم در کنکور کارشناسی­ارشد موفق می­شود.

  در مورد راهکارها نیز به نظر من بهتر است در دانشکده کلاس‌هایی جهت آمادگی دانشجویان برای شرکت در المپیادهای دانشجویی و نیز برای کنکور کارشناسی ارشد و مسابقات ACM برگزار ‌شود، که در این زمینه می توان از اساتید دانشکده و دانشجویان سالهای قبل که دارای رتبه­های خوب در المپیاد و کنکور می باشند استفاده کرد. البته بعضی سالها کلاسهای کنکور توسط آموزش دانشکده یا انجمن علمی و یا دیگر نهادهای دانشجویی موجود در دانشکده برگزار می شود ولی به نظر من تا زمانی که از اساتید مجرب و باسابقه دانشکده استفاده نشود، نه تنها این کلاسها مفید نخواهند بود بلکه ممکن است موجب هدر رفتن وقت دانشجویان نیز گردد. به عنوان مثال فرض کنید برای تدریس دروس المپیاد از افرادی استفاده شود که نه خود المپیاد داده­اند و نه در جریان سوالات و سرفصل­های دروس المپیاد هستند، حال به نظر شما این گونه کلاسها می­تواند برای دانشجویان مفید باشند؟! به نظر من در این زمینه باید از تجارب اساتیدی که در جریان المپیاد بوده­­اند و نیز دانشجویانی که در المپیاد شرکت کرده­اند استفاده گردد.

  راهکار دیگر اینکه خود اساتید با سوالات این امتحانات آشنایی کافی داشته باشند که این امر باعث می‌شود تا آنان سر فصل­های مهم درس را که در المپیاد و کنکور روی آنها تاکید می شود، در طول ترم بیشتر با دانشجویان کار کنند. البته تعدادی از اساتید دانشکده که طراح سوالهای المپیاد و کنکور ارشد بوده و در حال حاضر نیز هستند در این زمینه می­توانند برای دانشجویان مفید واقع شوند. در هر حال اگر دانشگاه بر روی این موارد بیشتر سرمایه‌گذاری کند و بودجه کافی در اختیار دانشکده ها قرار دهد، و مدیریت صحیح روی این بودجه­ها صورت گیرد، بهتر جواب خواهد گرفت.

•  تعداد شرکت‌کنندگان المپیاد در رشته مهندسی کامپیوتر چند نفر و از چند دانشگاه بودند؟

  راهیابی به مرحله نهایی المپیادهای دانشجویی به دو روش متمرکز و غیرمتمرکز صورت می گیرد. در روش متمرکز نفرات برتر کنکور کارشناسی ارشد که حد نصاب نمره لازم را کسب کرده باشند وارد مرحله نهایی می­شوند و معمولا هر سال نفرات 1 تا 15 این نمره را کسب کرده و به مرحله نهایی دعوت می شوند. به عنوان مثال در کنکور کارشناسی ارشد امسال در رشته مهندسی کامپیوتر(کلیه گرایشها) حدود دوازده هزار نفر شرکت کننده داشتیم که از این تعداد 15 نفر به مرحله نهایی المپیاد راه پیدا کردند.

  روش غیرمتمرکز نیز به این صورت است که از هر دانشگاه حدوداً 5 نفر معرفی می ­ شوند و این افراد در مرحله اول المپیاد که در اردیبهشت برگزار می­شود شرکت می ­ کنند و افرادی که نمره لازم را کسب کرده باشند وارد مرحله نهایی می­شوند (که در این مرحله دانشگاههای کشور به چند قطب تقسیم می­شوند و از هر قطب تعداد معینی به مرحله نهایی راه پیدا می کنند. اطلاعات کامل­تر در سایت http://olympiad.sanjesh.org است). البته در این مرحله شرکت کنندگان باید از نظر معدل جزء نفرات برتر دانشکده باشند.

  در نهایت افراد راه یافته به مرحله نهایی، از هر دو روش متمرکز و غیرمتمرکز، با هم به رقابت می­پردازند. سال 86 نیز تعداد دانشجویانی که از هر دو روش به مرحله نهایی المپیاد مهندسی کامپیوتر راه پیدا کردند، حدود 35 نفر (15 نفر از طریق کنکور ارشد و 20 نفر از طریق روش غیرمتمرکز) بودند که بیشترین تعداد شرکت کننده­ها از دانشگاههای صنعتی شریف و تهران (هر کدام 6 نفر) بودند. از دانشگاه علم و صنعت ایران فقط یک نفر شرکت کننده داشتیم.

•  سطح علمی مسابقات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟   المپیاد دانشجویی سال 86 در 16 رشته و در تاریخ 22-20 تیرماه برگزار شد. به جز المپیاد ریاضی که از کشورهای خارجی نیز شرکت کننده داشتیم، سایر المپیادها در سطح کشور و به‌صورت داخلی برگزار شدند. سطح علمی مسابقات کمی بالاتر از سطح درس‌هایی است که در دانشگاه تدریس می شود. البته بیشتر سوالات مرتبط با مباحثی هستند که در طول دوره کارشناسی می­گذرانیم

و همانطور که اشاره کردم، اگر دانشجویان در طول ترم مطالعه عمیق­تری پیرامون دروس خود داشته باشند، در المپیاد هم مشکلی نخواهند داشت. طراحان سوال هم از اساتید دانشگاههای معتبر کشور انتخاب می­شوند.

•  چرا حضور موفق عزیزان در این المپیادها پیوسته نبوده و غالبا به یک حضور بسنده می‌شود؟ مشکل کجاست؟

  شاید عامل اصلی آن جامعه و دانشگاه است. البته اقداماتی در جهت حمایت از دانشجویان ممتاز و المپیادی­ها توسط بنیاد ملی نخبگان که زیر نظر ریاست جمهوری است صورت گرفته است. از جمله طرحهای حمایتی بنیاد می توان به کمک هزینه جهت شرکت در کنفرانس‌های خارج از کشور، سربازی نخبگی، راهیابی به مرحله مصاحبه دکتری بدون آزمون کتبی و سهمیه ای برای هیات علمی شدن اعضاء بنیاد اشاره کرد.

  در هر حال اگر این حمایت‌ها مستمر باشند و از بوروکراسی اداری کاسته شده و بستری برای فعالیت این افراد در داخل کشور فراهم شود، به مشکلات آنها رسیدگی شده و از نظر کاری و امکاناتِ زندگی آینده تضمین گردند نه تنها حضور موفق این افراد در المپیادها و صحنه های علمی کشور کوتاه نخواهد بود بلکه می­تواند عاملی در راستای جلوگیری از خروج آنان از کشور نیز باشد.

• آیا امکانات سخت افزاری و نرم‌افزاری دانشکده کافی بود؟

  در زمینه المپیاد امکانات آزمایشگاهی خاصی مورد نیاز نیست چرا که المپیاد صرفا تئوری می‌باشد. منتهی داشتن امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به طور غیر مستقیم کاملاً تاثیر گذار است. چرا که سوال‌های المپیاد مربوط به دروسی است که دانشجویان در طول ترم و در دوره کارشناسی می‌گذارنند. اگر امکانات خوب بوده و دانشجو با دروس به طور عملی آشنا شود آن را عمیق‌تر یاد می‌گیرد و بنابراین درموفقیت وی نقش موثری خواهد داشت.

  بدون توجه به المپیاد، فکر می­کنم با شروع به کار آزمایشگاههای جدید دانشکده به سطح قابل قبولی از امکانات آزمایشگاهی می­رسیم. ولی باید توجه داشت که حمایتهای مالی دانشگاه برای تجهیز بیشتر آزمایشگاهها و بروز نگه داشتن سخت افزار و نرم افزارهای موجود، لازم است و باید مستمر باشد.

• علاوه بر مواردی که ذکر شد از امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دیگر دانشگاه‌ها اطلاع دارید؟

  از دانشگاههای دیگر خیلی مطلع نیستم و دقیقاً نمی دانم که چه امکانات سخت افزاری و نرم افزاری دارند ولی تا آنجایی که می دانم دانشگاههای صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف از امکانات آزمایشگاهی خوبی برخوردارند.

•  برای آینده چه برنامه‌ای دارید؟

  قصد دارم تحصیلات خود را تا مقطع دکتری ادامه دهم و به تحقیق و تدریس در دانشگاه مشغول شوم.

• یک نفر خبره در حوزه فناوری اطلاعات ( IT ) چه مشخصاتی باید داشته باشد؟

  در کل یک نفر خبره در هر زمینه علمی از جمله حوزه فنآوری اطلاعات، می‌بایست خودش حرفی برای گفتن داشته و به جای مصرف کننده صِرف، تولید کننده ایده‌های نو باشد.

•  ده سال آینده را در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات چگونه ارزیابی می‌کنید؟ لطفا با چند نمونه علمی بیان کنید؟

  کامپیوتر رشته فراگیری است که نه تنها خود پیشرفت می‌کند بلکه دراختیار سایر رشته‌ها نیز قرار می‌گیرد و باعث پیشرفت آنها می شود. به عنوان مثال الآن خیلی از مسائل در زمینه­های علوم و مهندسی وجود دارند که حل آنها بدون کمک کامپیوتر امکان­پذیر نیست.

  به هر حال این رشته تاکنون پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته و از این به بعد هم رو به جلو خواهد بود. منتهی اینکه 10 سال بعد چه می‌شود و آیا این پیشرفت‌ها واقعا به نفع بشر هست یا نه و همچنین چه تبعات اجتماعی و معنوی خواهد داشت جای بحث دارد. به عنوان مثال اگرچه ظهور IT و وارد شدن آن در زندگی بشر باعث ایجاد تسهیل در انجام بسیاری از امور زندگی شده است، ولی در عین حال به همراه خود نوعی بی‌عدالتی می‌آورد و مصداق آن را سرعت تبادل اطلاعات کشورهای جهان سوم عنوان می‌کنند و اینکه این امر طبعتا خیلی پایین‌تر از سرعت تبادل اطلاعات کشورهای اروپایی و آمریکایی است. در این مورد طبق آمار مربوط به سال 2007 میلادی، میزان تبادل اطلاعات کشورهای اروپایی و آمریکایی 230 برابر تبادل اطلاعات کشورهای خاورمیانه با آمریکاست که با بررسی این آمار به تفاوت سرعت تبادل اطلاعات بین کشورهای اروپایی و کشورهای خاورمیانه پی می­بریم.

•  در مورد موج چهارم (عصر مجازی) چه می‌دانید؟

  تا آنجایی که من اطلاع دارم عصر مجازی عصر چهارم زندگی بشر است. درعصر اولیه بیشتر فعالیت‌های بشر به منظور تأمین غذا بوده واصطلاحاً عصر کشاورزی نامیده شده است. پس از تکامل بشر و ساخت ابزارهای پیچیده تر، به عصر صنعت وارد می‌شویم. جلوتر که می‌رویم به عصر ارتباطات می‌رسیم که با پیدایش کامپیوتر آغاز می‌شود و به ارتباطات الکترونیکی شامل بانکداری الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و ... ختم می گردد. در یک سطح بالاتر به عصر مجازی می‌رسیم که چالش‌های خاص خودش را دارد.

  برای وارد شدن به عصر مجازی باید سرعت CPU ها به چندین برابر وضعیت موجود افزایش یابد، شبکه‌های پرسرعت با پهنای باند بسیار بالا وجود داشته باشد و فنآوری لازم برای ذخیره حجم بزرگی از داده ها بر روی حافظه امکان‌پذیر شود. با نرخ رشد فناوری موجود و با در نظر گرفتن محدویتهایی علمی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی که در جهان وجود دارد، پیش‌بینی می شود که تا دو دهه دیگر عصر مجازی فرا می‌رسد.

  البته این عصر از نظر اجتماعی هم مشکلات خاص خود را دارد. چندین نظریه در این مورد مطرح است؛ عده­ای معتقد هستند، چون افراد از طریق کامپیوتر و با سرعت بالا کارهای خود را انجام می دهند، در نتیجه وقت آزاد زیادی برای ارتباط با یکدیگر دارند و یا به عبارتی دیگر، بیشتر وقت خود را صرف ارتباط با همنوعان و تفریح می­کنند. نظر مخالف این نیز عنوان می‌شود و اینکه چون کارها به صورت مجازی انجام می‌شود تعامل اجتماعی افراد با هم کمتر می شود و انسانها کمتر وقت می گذارند تا با هم ارتباط داشته باشند و صرفا از طریق کامپیوتر به کارهای خود رسیدگی می کنند و در واقع در دنیای مجازی خود زندگی می کنند و این خود نوعی گوشه نشینی و جامعه گریزی را برای انسانها بوجود می آورد.

  البته این طبیعت بشر است که اکثراً در مقابل تغییر و تحول از خود واکنش می دهد و مقاومت می کند، ولی در هر حال عده ای معتقد هستند که با ورود به عصر مجازی؛ امکان برقراری ارتباط مستقیم افراد از طریق شبکه و بدون وجود واسطه­ها، امکان داشتن رفاه اجتماعی بیشتر، قرار گرفتن افراد در یک سطح و حذف بی عدالتی از زندگی بشر (حداقل بصورت مجازی) و بسیاری از امکاناتی که هم اکنون انسان برای رسیدن به آنها تلاش می­کند، وجود خواهد داشت.

•  زندگی دوم ( Second life ) را هم اکنون بیش از 8 میلیون عضو دارد و بستری برای ایجاد اشتغال و تمرینی برای پیاده سازی آرزوهای بشر در هزاره سوم است را چگونه ارزیابی می‌کنیم؟   این زندگی یک مدل مجازی سه بعدی است و افراد می‌توانند وارد آن شده و خود را آن طور که می‌خواهند بسازند. یعنی فرد این اختیار را دارد که چهره‌ خود را آنگونه که می­خواهد طراحی کند، آرزوهایی که دارد و می‌خواهد به آنها برسد را در آنجا پیاده کند.

  ساکنان second life می توانند به سیاحت بپردازند، کارهای اجتماعی انجام دهند ، با یکدیگر ملاقات داشته باشند، به دانشگاه بروند، کار و شغل و درآمد مناسب داشته باشند، به دیگران کالا بفروشند زمین بخرند یا اجاره ‌کنند، خانه بسازند، کسب و کار راه بیاندازند، به تجارت بپردازند و همسر اختیار کنند و ...

  در second life واحد پولی بنام لیندن دلار دارند که 270 عدد لیندن دلار معادل یک دلار آمریکاست. حتی می گویند که سوئد نیز در این دنیای مجازی می‌خواهد سفارتخانه باز کند!

  در هر حال، ظاهرا زندگی جالبی است ولی من خودم فعلاً در آن عضو نمی­باشم.

•  آیا از موقعیت فعلی خود راضی هستید در صورت منفی بودن پاسخ علت را بفرمایید؟

  نسبتاً راضی هستم. ولی فکر می­کنم می­توانم به موقعیت بهتری نیز برسم. زیرا هر کس در خود توانایی­هایی را احساس می­کند و برای آینده­ی خود برنامه دارد و برای بالقوه کردن این توانایی­ها و رسیدن به این آینده­ی مجسم، تلاش می­کند و در واقع این آینده و رسیدن به هدف­ها هستند که زندگی و فعالیتهای ما را می­سازند. من نیز مانند همه برای زندگی­ام برنامه­های بلند مدت! دارم و برای رسیدن به آنها تلاش می­کنم و احساس می­کنم اگر بتوانم به آنها برسم، موقعیت بهتری پیدا خواهم کرد.

 •  تاثیر گذارترین مطلبی که خوانده یا شنیده‌اید چیست؟

  مطالب جذاب و تاثیرگذار در زندگی که خیلی زیادند، ولی یک مورد که خیلی خوشم می­آید و از فرمایشات امام علی(ع) هست را می­گویم:

  "العلم سلطان من وجده صال و من لم یجده صیل علیه"

  که معنی و مفهوم آن می­شود:

  " علم اقتدار است. هر کس این قدرت را به چنگ آورد، می­تواند تحّکم کند؛ می­تواند غلبه پیدا کند؛ هر کسی که این اقتدار را به دست نیاورد، بر او غلبه پیدا خواهد شد؛ دیگران بر او قهر و غلبه پیدا می­کنند؛ به او تحکم می­کنند."

  •  اوقات فراغت خود را چگونه می‌گذرانید؟

  راستش را بخواهید خیلی وقت آزاد ندارم! ولی اگر وقت داشته باشم، یا با اینترنت و وب­گردی! وقتم را می­گذرانم یا اینکه سعی می­کنم با دوستانم باشم.

•  در پایان اگر صحبتی دارید بفرمایید؟

  جا دارد در اینجا از زحمات پدر و مادرم که همیشه مشوق من بودند و همه موفقیتهایم را مدیون زحمات و حمایتهای آنها می­دانم تقدیر و تشکر کنم. همچنین از همه اساتید محترم دانشکده مهندسی کامپیوتر که افتخار شاگردی آنان را داشتم و هیئت رئیسه محترم دانشگاه علم و صنعت ایران که نسبت به بنده لطف داشتند، نهایت تقدیر و تشکر را دارم.