فصل اول – تعاریف و کلیات

 فصل دوم – معیارها و شاخصهای ارزیابی برنامه های درسی

 فصل سوم – دامنه ونوع ایجاد تغییرات در برنامه های درسی دانشگاه

 فصل چهارم- گردش کار و مراحل اجرایی بازنگری و تصویب تغییرات در برنامه های درسی

 فصل پنجم- مواد تکمیلی

فصل ششم- مدت اجراء و تصویب آئین نامه

  مقدمه:

  به منظور فراهم آوردن زمینه اجرای آئین نامه واگذاری اختیارات برنامه ریزی درسی به دانشگاهها (مصوب 10/2/1379ورارت علوم، تحقیقات و فناوری) در دانشگاه علم و صنعت ایران و برا ساس طرح ایجاد تشکیلات برنامه ریزی درسی (مصوب 19/10/1380 هیات رئیسه دانشگاه) و مصوبه جلسه مورخ 19/1/1381 شورای دانشگاه، آئین نامه تفصیلی بازنگری در برنامه های درسی به شرح ذیل تدوین و ابلاغ می گردد.

  فصل اول – تعاریف و کلیات

  ماده 1- در این آئین نامه برای سهولت، به داانشگاه علم و صنعت ایران، به اختصار "دانشگاه"، به شورای برنامه ریری درسی دانشگاه به اخصار "شورا" به دفتر برنامه ریزی درسی دانشگاه به اختصار "دفتر"، به برنامه آموزشی و درسی به اختصار "برنامه" و به گروه آموزشی به اختصار "گروه" ، اطلاق می شود.

  ماده 2- اهداف کلان دانشگاه در زمینه برنامه ریزی درسی عبارتنداز :

  الف – انطباق هر چه بیستر برنامه های درسی با نیازهای جامعه

  ب – نهادینه شدن امر برنامه ریزی درسی با نیازهای جامعه

  ج- روزآمد شدن برنامه ها با توجه به تحولات دانش بشری

  د- تناسب هر بیشتر برنامه ها با امکانات و توانائیهای دانشگاه

  ماده 3- ارکان برنامه ریزی درسی دانشگاه به شرح زیر می باشد :

  الف – گروه آموزشی

  ب – دفتر برنامه ریزی درسی

  ج- شورای برنامه ریزی درسی

  د- شورای دانشگاه

  ماده 4- مسئولیت اصلی برنامه ریزی و بازنگری در برنامه های درسی هر گرایش با گروه آموزشی مربوطه است و سایر ارکان نامبرده در ماده 3 نقش سیاستگذاری، هماهنگسازی، هدایت و نظارت وعملکرد گروهها در زمینه برنامه ریزی درسی را دارند.

  ماده 5- داشتن حداقل 5 عضو هیات علمی با مرتبه استادیاری به بالا برای احراز صلاحیت گروه در بازنگری برنامه های درسی الزامی است.

  تبصره 1:

  شرایط لازم برای احراز صلاحیت گروههائی که فاقد 5 عضو هیات علمی با مرتبه استادیاری به بالا می باشند، و دامنه تغییراتی که اینگونه گروهها می توانند در برنامه های خود اعمال یا درخواست نمایند، حسب مورد توسط شورا تعیین می گردد.

  ماده 6- گروه موظف است در برنامه ریزی و بازنگری برنامه های خود، اصول و موازین ذیل را رعایت کند:

  1-6- چارچوب ارزشها، اهداف و راهبردهای کلان کشور

  2-6- تحقق اهداف مندرج در ماده 2

  3-6- اصول و روشهای علمی برنامه ریزی آموزشی و درسی

  4-6- ضوابط و مقررات جاری آموزشی و خدمات آموزشی دانشگاه

  5-6- بهره گیری از بررسی های کارشناسی و یافته های پژوهشی

  6-6- بهره گیری ازهمفکری صاحبظران سایر دانشگاهها و بخشهای فرهنگی، اجتماعی، صنعتی و اقتصادی کشور

  7-6- پیش بینی پیامدها و اثرات جانبی حاصل از ایجاد تغییرات در برنامه ها بر روی دانشجویان فارغ التحصیلان و اعضای هیات علمی گروه      بازگشت

  فصل دوم – معیارها و شاخصهای ارزیابی برنامه های درسی

  ماده 7- ارکان برنامه ریزی درسی دانشگاه برای بررسی، ارزیابی و تصویب هرگونه پیشنهاد تغییردر برنامه های درسی گرایشهای مختلف، ملاک ها و معیارهای ذیل را مدنظر قرار می دهند .

  1-7- اهداف، اصول و موازین مندرج در مواد 2 و 6

  2-7- توجه به نیازها و علائق دانشجویان

  3-7- گسترش و تعمیق فرهنگ پژوهش در دانشجویان و دانش آموختگان

  4-7-ایجاد روحیه خلاقیت و کارآفرینی در دانشجویان و دانش آموختگان

  5-7- ایجاد قابلیت و مهارت های لازم در دانش آموختگان برای ورود به جامعه وبازارکار

  6-7- توانمند نمودن دانش آموختگان برای ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلی بالاتر

  7-7- توجه به اصول یادگیری مستمر و مادام العمر

  فصل سوم – دامنه ونوع ایجاد تغییرات در برنامه های درسی دانشگاه

  ماده 8- به غیر ار دروس عمومی (که تعداد ونوع آنها توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تعیین می گردد،) دانشگاه می تواند با رعایت اصول و موازین مندرج درمواد این آئین نامه، نسبت به بازنگری وایجاد هرگونه تغییر در برنامه های درسی گرایشهای مختلف در کلیه مقاطع، اقدام نمماید.

  تبصره2 : ایجاد تغییر در تعداد واحدهای درسی هر گرایش، فقط در سقف تعداد کل واحدها که از سوی شورای عالی برنامه ریزی تعیین گردیده است، صورت می پذیرد.

  ماده 9- به منظور تسهیل در: شناسائی، ارائه درخواست، روند بررسی و تصویب درخواستها، دامنه بازنگری و ایجاد تغییرات در برنامه های درسی به چهار حیطه زیر تقسیم می گردد:

  الف – تغییرات کوچک (جزئی)

  ب – تغییرات متوسط

  ج – تغییرات عمده

  د- تغییرات جامع

  ماده 10- مصادیق تغییر کوچک یا جزئی دربرنامه های درسی به قرارداد زیرند:

  1-10- افزودن یک یا چند پیش نیاز به یک درس اصلی یا تخصصی

  2-10- حذف یک یا چند پیش نیاز از یک درس اصلی یا تخصصی

  3-10- اصلاح عنوان یک درس بدون تغییر در سیلابهای ان

  4-10- تغییرکمتر از نیمی از سیلابس موجود یک درس اصلی یا تخصصی

  5-10- افزودن (یاحذف) پروژه به (از) یک درسی اصلی یا تخصصی

  6-10- اصلاح لیست منابع یک درس درکتابچه سیلابسها

  7-10- افزودن یا اصلاح نام یک برنامه کامپیوتری در سیلابسهای یک درس

  8-10- سایر موارد مشابه به تشخیص دفتر برنامه ریزی درسی

  ماده 11- مصادیق تغییر متوسط در برنامه های درسی به قرار زیرند:

  1 -11- کاهش یا افزایش تعداد واحد یک درس اصلی یا تخصصی

  2-11- ادغام 2 درس اصلی یا تخصصی تحت یک عنوان، با حفظ مجموع واحد

  3-11- تفکیک 1 درس یا تخصصی تحت یک عنوان با حفظ مجموع واحد

  4-11- اجباری نمودن یک درس اختیاری

  5-11- مجوز اخذ یک یا چند درس از دروس اختیاری یک گرایش برای دانشجویان گرایش یا گرایشهای دیگر به عنوان درس اختیاری

  6-11- تغییر بیش از نیمی ار سیلابس موجود یک درس اصلی یا تخصصی

  7-11- اضافه کردن یک درس اختیاری جدید به لیست دروس اختیاری

  8-11- سایر موارد مشابه به تشخیص دفتر برنامه ریزی درسی

  ماده 12- مصادیق تغییر عمده در برنامه های درسی به قرار زیرند:

  1-12- اضافه نمودن یک یا چند درس جدید بصورت پایه، اصلی و یا تخصصی

  2-12- حذف یک یا چند درس پایه، اصلی و یا تخصصی

  3-12- تغییرکامل یا اصلاح بخشی از سیلابس یکی یا چند درس پایه

  4-12- تغییر واحد یک یا چند درس از دروس پایه

  5-12- اضافه کردن یا حذف یک پیش نیاز برای یک یا چند درس پایه

  6-12- تغییر واحد یا محتوای یک یا چند درس کارگاهی، آزمایشگاهی یا کارآموزی

  7-12- تبدیل یک یا چند درس اجباری (اصلی یا تخصصی) به درس اختیاری

  8-12- سایرموارد مشابه به تشخیص دفتر برنامه ریزی درسی

  9-12- هرگونه تغییر درعنوان، محتوا یا سیلابس یک درس اصلی، تخصصی یا اختیاری که فرا دانشکده ای محسوب شود.

  10-12- هرگونه تغییردربرنامه درسی که اجرای آن مستلزم بودجه ای فراتر از بودجه معمول دانشکده باشد.

  ماده 13- هرگونه تغییر در برنامه که فراتر از تغییرات عمده باشد. در حیطه تغییرات جامع قرار می گیرد. مصادیق بارزتغییر جامع عبارتنداز:

  1-13- بازنگری در عناوین، محتوی، تعداد و روابط پیش نیازی و برنامه کلیه دروس یک گرایش

  2-13- تدوین برنامه آموزشی و درسی برای یک رشته یا گرایش جدید

  3-13- تغییر عنوان یک گرایش بطوریکه بیش از نیمی از برنامه درسی آن تغییر کند

  4-13- حذف کامل یک رشته یا گرایش

  5-13- سایر موارد مشابه به تشخیص دفتر برنامه ریزی درسی

  ماده 14-

  مرجع تشخیص نوع تغییرات (کوچک، متوسط، عمده، جامع) و همچنین دانشکده ای یا فرا دانشکده ای بودن تغییرات درموارد مبهم، دفتر برنامه ریزی درسی دانشگاه می باشد.

  فصل چهارم- گردش کار و مراحل اجرایی بازنگری و تصویب تغییرات در برنامه های درسی

  ماده 15- به طور کلی نقطه شروع بررسی و بازنگری در برنامه، گروه می باشد.پیشتهاد اولیه موضوع برای ایجاد هرگونه تغییر در برنامه، توسط اعضای هیات علمی یا دانشجویان گروه یا دانشکده، دفتر یا شورای برنامه ریزی درسی دانشگاه، وزارت علوم و سایر صاحبنظران، قایل طرح است.

  ماده 16- چنانچه پس از محرز شدن ضرورت ایجاد تغییرات عمده و یا جامع برای گروه و دفتر و یا به هنگام تدوین برنامه برای یک گرایش جدید، اعضای هیات علمی گروه به دلیل مشغله زیاد و یا هر دلیل نتوانند نسبت به بازنگری یا تدوین برنامه اقدام نمایند. این وظیفه به کمیته ای با نام کمیته بازنگری یا کمیته تدوین برنامه محول می شود.

  ماده 17- اعضای کمیته بازنگری یا کمیته تدوین برنامه به پیشنهاد مدیر گروه و یا حکم رئیس دانشکده تعیین می گردند. ترکیب اعضای این کمیته ها باید به گونه ای باشد که :

  الف – حداقل یک دوم اعضای اسمی گروه در آن عضویت داشته باشند

  ب – حداقل 5 تفر از اعضای کمیته دارای مرتبه استادیاری به بالا باشند

  ج – حداقل سه جهارم از اعضای کمیته در گرایش مربوطه، متخصص باشند

  تبصره 3: چنانچه دانشکده ای بخواهد برای بازنگری در برنامه های چند گرایش خود، یک کمیته بازنگری مشترک تشکیل دهد یا برای بازنگری جامع در برنامه یک گرایش، کمیته ای مغایر با ترکیب فوق الذکر تعریف نماید مراتب با تصویب شورای برنامه ریزی درسی دانشکاه قابل اجراست.

  ماده 18- به منظور تبیین و تصریح و تسهیل در روند ارائه، بررسی و تصویب تغییرات در برنامه ها و همچنین توزیع منطقی اختیارات از سطح شورای دانشگاه تا سطح گروه و بر اساس حیطه بندی مندرج در ماده 9، گردش کار ایجاد هر یک از تغییرات به شرحی که در ادامه می آید تعیین می گردد.

  ماده 19- مراحل اجرایی اعمال تغییرات کوچک (جزئی) در برنامه ها به شرح زیراست :

  1-19- پیشنهاد اولیه و طرح موضوع

  2-19- بررسی توجیه تغییر در گروه با در نظر گرفتن شرایط گروه و دانشجویان مربوطه، قوانین و مقررات آموزشی و با توجه به اهداف مندرج د رماده 2

  3-19- تصویب تغییر مورد نظر با رای اکثریت اعضای اسمی گروه با رعایت اصول مندرج در ماده 6

  4-19- اعلام تغییر مورد نظر از سوی مدیر گروه به دفتراز طریق فرم A

  5-19- بررسی تغییر در دفتر با توجه به قوانین، و مقررات و مصوبات کلی شورا واعلام نتیجه به مدیر گروه جهت اجرا(در صورت تایید) و یا اصلاح درخواست (درصورت عدم تایید)

  6-19- ابلاغ تغییر مورد نظر پس از تایید از سوی مدیر دفتربه امورآموزش یا امور تحصیلات تکمیلی دانشگاه (حسب مقطع مربوطه) جهت اطلاع و اجرا

  7-19- ثبت تغییر مصوب در کتابچه سرفصلهای رشته یا گرایش مورد نظر در

  Web-Page دفتر

  ماده 20- مراحل اجرائی اعمال تغییرات متوسط در برنامه ها به شرح زیر است:

  1-20- پیشنهاد اولیه و طرح موضوع

  2-20- بررسی توجیه تغییر در گروه با در نظر گرفتن شرایط گروه و دانشجویان مربوطه، قوانین و مقررات آموزشی و با توجه به اهداف مندرج در ماده 2

  3-20- تصویب تغییر مورد نظر با موافقت حداقل سه چهارم اعضای اسمی گروه با رعایت اصول مندرج در ماده 6

  4-20- بررسی و تصویب تغییر درشورای آموزشی – پژوهشی یا شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده با رای موافق اکثریت اسمی اعضای شورا با درنظر گرفتن پیامدها ی اصلی وجانبی ایجاد تغییر در گروه و دانشکده

  5-20- ارائه درخواست تغییر موردنظر از سوی رئیس دانشکده به مدیر دفتر از طریق فرم B

  6-20- بررسی تغییر در دفتر با توجه به قوانین،مقررات و مصوبات کلی شورا و اعلام نتیجه به دانشکده جهت اجرا (در صورت تایید) یا اصلاح درخواست (درصورت عدم تایید)

  7-20- ابلاغ تغییرمورد نظر پس لز تایید، از سوی مدیر دفتر به امور آموزش یا امور تحصیلات تکمیلی (حسب مقطع مربوطه) جهت اطلاع و اجرا

  8-20- ثبت مصوب در کتابچه سرفصلهای رشته یا گرایش مربوطه در Web-Page دفتر

  9-20- اعلام تغییر انجام شده از سوی دفتر به دبیرخانه شورای عالی برنامه ریزی جهت اطلاع

  ماده 21- مراحل اجرائی اعمال تغییرات عمده در برنامه ها به شرح زیراست:

  1-21- پیشنهاد اولیه و طرح موضوع دریک یا چند گروه آموزشی یک دانشکده

  2-21- بررسی توجبه تغییرات در گروه آموزشی یا کمیته بازنگری با در نظر گرفتن شرایط گروه دانشکده و دانشجویان مربوطه، قوانین و مقررات آموزشی و با توجه به اهداف مندرج درماده 2

  3-21- تصویب تغییرات موردنظر در گروه یا گروهها یا کمیته بازنگری با موافقت حداقل سه چهارم اعضای اسمی گروه یا کمیته با رعایت اصول مندرج درماده 6

  4-21- بررسی و تصویب تغییر در شورای اموزشی- پژوهشی یا شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده با توجه به پیامدهای اصلی و جانبی ایجاد تغییردر گروه و دانشکده

  5-21- ازائه درخواست تغییر موردنظر از سوی رئیس دانشکده به مدیر دفتر از طریق فرم C

  6-21- بررسی اولیه تغییرات در دفتر و قراردادن موضوع در دستور کار شورا (درصورت کامل بودن) جهت بررسی و یا عودت به داانشکده (درصورت نقص اطلاعات یا مستنندات یا داشتن ایرادات کلی) جهت اصلاح و تکمیل

  7-21- بررسی تغییر در شورا و ابلاغ نتیجه به دفتر

  8-21- ابلاغ تغییر پس از تصویب در شورا مدیر دفتر به دانشکده جهت اجرا

  9-21- ابلاغ تغییر مصوب، از سوی مدیر دفتر به امور آموزش یا امور تحصیلات تکمیلی (حسب مقطع مربوطه) جهت اطلاع و اجرا

  10-21- ثبت تغییرات مصوب در کتابچه سرفصلهای رشته یا گرایش مربوطه در

  Web-Page دفتر

  11-21- اعلام تغییرات انجام شده از سوی دفتر برنامه ریزی درسی دانشگاه و به دبیرخانه شورای عالی برنامه ریزی جهت اطلاع

  ماده 22- مراحل اجرائی بازنگری جامع دربرنامه ها به قرار زیر است:

  1-22- محرز شدن ضرورت بازنگری جامع برای گروه، دانشکده و دفتر

  2-22- مشخص شدن مرجع تدوین برنامه (گروه آموزشی یا کمیته بازنگری یا کمیته تدوین برنامه)

  3-22- بازنگری جامع در عنوان، سیلابس، محتوی، تعداد واحد و روابط پیش نیازی کلیه دروس تئوری و عملی در برنامه درسی گرایش دائر یا تدوین برنامه درسی برای گرایش جدید، در قالب مقررات آموزشی و با توجه به اهداف و اصول مندرج درمواد 2 و 6

  4-22- تصویب برنامه جدید در شورای گروه آموزشی (با کمبته بازنگری یا کمیته تدوین برنامه) به اتقاق آراء

  5-22- تصویب برنامه جدید در شورای آموزشی –پژوهشی یا شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده با رای موافق اکثریت اعضای اسمی شورا

  6-22- ارائه درخواست تایید برنامه از طریق فرم ( D1 یا 2 D ) از سوی رئیس دانشکده یا مدیر دفتر

  7-22- قراردادن برنامه در دستور کارشورا (درصورت کامل بودن) جهت بررسی یا ارجاع به دانشکده (به صورت نقص اطلاعات یا مستندات یا داشتن ایرادات کلی) جهت اصلاح و تکمیل

  8-22- بررسی و تصویب مقدماتی برنامه در شورای برنامه ریزی درسی دانشگاه

  9-22- بررسی برنامه های مورد تایید شورای برنامه ریزی درسی در شورای دانشگاه

  10-22- تصویب نهائی برنامه در شورای دانشگاه

  11-22- ابلاغ برنامه مصوب از سوی رئیس دانشگاه به رئیس دانشکده و مدیر دفتر برنامه ریزی درسی دانشگاه جهت احرا

  12 -22- اعلام برنامه های مصوب ازسوی مدیر دفتر به امور آموزش یا امور تحصیلات تکمیلی دانشگاه (حسب مقطع موردنظر) جهت اطلاع و اجرا

  13-22- اعلام برنامه های مصوب از سوی دفتر برنامه ریزی درسی دانشگاه به دبیرخانه شورای عالی برنامه ریزی جهت اطلاع

  فصل پنجم- مواد تکمیلی

  ماده 23- به منظور جلوگیری از تغییرات مکررو اختلال در روال جاری آموزش و خدمات آموزشی دانشکده ها و گروهها، حداکثر تعداد مجاز تغییرات مختلف برای هر گرایش به شرح زیر است :

  ماده 24-شورا هر ساله بر مبنای سیاستهای کلان وزارت متبوع و داتشکاه و تحقیات علمی دفتر، نسبت به استاندارسازی و تولید شاخصهای کیفی عمومی برای بهبود برنامه ها اقدام می نماید. کلیه گروهها موظفند این استانداردها را در برنامه های خود لحاظ نمایند.

  تبصره 4: به تعداد تغییرات الزامی که برای بهبود کیفی برنامه ها بر اساس سیاستهای کلان وزارت متبوع و دانشکاه از سوی وزارت یا شورای برنامه ریزی درسی دانشگاه به گروهها ابلاغ می گردد، به سقف تعداد موارد تغییرات مندرج در ماده 23 اضافه خواهد شد.

  ماده 25-مسئول رعایت پریودهای زمانی مندرج درماده 24، گروههای آموزشی ومسئول نظارت و کنترل آن، دفتر می باشد.

  تبصره 5: گرچه با ابلاغ این آئبن نامه، بررسی و ایحاد هر نوع تغییر در برنامه گروهها در قالب مواد آئین نامه، انجام پذیر است،لیکن به منظور اجتناب از اتلاف وقت گروهها، تسهیل درتنظیم و اجرای برنامه جاوید امتخانات، تسهیل در هماهنگی فعالیت های جاری خدمات آموزشی بین دانشکده ها و بخش های ستادی، توصیه می شود کلیه گروهها بازنکری های جامع را وجهه همت خویش قرار دهند.

  ماده 26- کلیه تغییراتی که در سنوات گذشته بدون اخذ مجوز و یا با اخذ مجوز از شورای آموزشی دانشگاه به طور موقت در برنامه گراشهای مختلف اعمال شده است لازم است بر مبنای مواد این آئین نامه به تایید مراجع ذی صلاح برسد. بر این اساس مدیران گروهها موظفند نسبت به طرح و پیگیری موضوع تا تصویب قطعی اقدام نمایند.

  فصل ششم- مدت اجراء و تصویب آئین نامه

  ماده 27- این آئین نامه از تاریخ تصویب به مدت 1 سال به صورت آزمایشی به مرحله احرا در می آید. تصویب قطعی آن پس از انقضاء مهلت یکسال، بر اساس سیاست های کلان وزارت علوم و دانشگاه ونقطه نظرات دانشکده ها، گروهها و صاحبنظران و پس لز لرزیلبی عملکرد گروهها دردوره آزمایشی، صورت خواهد پذیرفت.

  ماده 28- تغییر مواد این آئین نامه در طول دوره آزمایشی و قطعی با ارائه پیشنهاد (و یا دستور) از سوی :

  الف- هز یک از اعضای هیات رئیسه دانشگاه

  ب - هز یک از اعضای شورای برنامه ریزی درسی دانشگاه

  ج- مدیر دفتر برنامه ریزی درسی دانشگاه

  د- بیش از نیمی از دانشکده ها

  هـ - وزارت علوم، تحقیقات وفناوری

  در شورای دانشگاه قابل بررسی است .

  ماده 29- این آئین نامه در یک مقدمه، 6 فصل، 29 ماده، 5 تبصره و 5 ضمیمه (فرمهای A ، B ، C ، D ، و گردش کارکلی ایجاد تغییرات دربرنامه های درسی) در جلسه مورخ 3/2/1381 شورای برنامه ریزی درسی دانشگاه به تصویب رسید و از تاریخ تصویب قابل اجرا است.